سینوزیت مزمن
سینوزیت مزمن یکی از مشکلات شایع دستگاه تنفسی است که باعث گرفتگی طولانی‌مدت بینی، التهاب مداوم سینوس‌ها، فشار صورت و کاهش حس بویایی می‌شود. این بیماری معمولاً بیش از ۱۲ هفته ادامه دارد و بسیاری از بیماران آن را با سرماخوردگی یا آلرژی اشتباه می‌گیرند. درک صحیح علت‌ها و نشانه‌های سینوزیت مزمن اولین قدم برای انتخاب بهترین روش درمان است.
سینوزیت مزمن چیست؟
علائم سینوزیت مزمن
علائم این بیماری معمولاً آهسته شروع می‌شود اما ماندگار و آزاردهنده است. مهم‌ترین علائم عبارت‌اند از:
گرفتگی دائمی یا طولانی‌مدت بینی که باعث اختلال در تنفس و احساس فشار مداوم می‌شود.
ترشحات پشت حلق که معمولاً غلیظ بوده و باعث سرفه‌های مداوم صبح‌گاهی می‌شود.
سردردهای سینوسی به‌خصوص در قسمت پیشانی، اطراف چشم‌ها و گونه‌ها.
احساس فشار و سنگینی در پیشانی، اطراف چشم‌ها و گونه‌ها که در طول روز تشدید می‌شود.
کاهش یا از بین رفتن حس بویایی که یکی از علائم بسیار شایع در سینوزیت مزمن است.
نفس‌تنگی و خرخر هنگام خواب که به‌دلیل انسداد طولانی‌مدت بینی ایجاد می‌شود.
عفونت‌های مکرر سینوسی که نشان‌دهنده التهاب مزمن و عدم تخلیه مناسب سینوس‌هاست.
این علائم ممکن است گاهی با آلرژی یا سرماخوردگی اشتباه گرفته شوند، اما ماندگاری بیش از ۱۲ هفته، نشانه واضح سینوزیت مزمن است.
دلایل ایجاد سینوزیت مزمن
این بیماری معمولاً تنها یک علت ندارد و مجموعه‌ای از عوامل باعث بروز آن می‌شوند:
۱) آلرژی و حساسیت طولانی‌مدت
یکی از شایع‌ترین عوامل، آلرژی‌های فصلی و دائمی است. التهاب ناشی از آلرژی باعث بسته‌شدن خروجی سینوس‌ها می‌شود.
۲) عفونت‌های مکرر
عفونت‌هایی که کامل درمان نشده باشند، باعث التهاب شدید و ماندگار سینوس‌ها شده و زمینه‌ساز سینوزیت مزمن می‌شوند.
۳) مشکلات ساختاری بینی
مواردی مانند انحراف تیغه بینی، تنگی دریچه داخلی یا تورم شاخک‌ها می‌توانند مانع جریان طبیعی هوا و تخلیه سینوس‌ها شوند.
۴) پولیپ بینی
پولیپ‌ها بافت نرم و غیرسرطانی هستند که فضای سینوس را اشغال کرده و باعث انسداد طولانی‌مدت می‌شوند. همچنین «پولیپ بینی» یکی از مهم‌ترین عوامل مزمن‌شدن سینوزیت است.
پولیپ بینی و سینوزیت — ارتباط مهم
در بسیاری از بیماران، سینوزیت مزمن نتیجه رشد پولیپ‌های بینی است. زمانی که پولیپ‌ها دهانه سینوس را می‌بندند، مسیر تخلیه ترشحات مختل شده و سینوس‌ها دچار التهاب و عفونت مکرر می‌شوند. این فرآیند باعث تشدید علائم و طولانی شدن بیماری می‌شود. در چنین شرایطی درمان دارویی معمولاً کافی نیست و ارزیابی دقیق پولیپ‌ها توسط متخصص ضروری است.
ترشحات جمع می‌شود: انسداد دهانه سینوس باعث می‌شود ترشحات درون سینوس محبوس شده و التهاب افزایش پیدا کند.
التهاب بیشتر می‌شود: ماندگاری ترشحات و کمبود اکسیژن داخلی باعث التهاب شدید و مزمن سینوس‌ها می‌شود.
سردردهای سینوسی تشدید می‌شود: فشار روی دیواره سینوس‌ها باعث ایجاد سردردهای مداوم و ضربان‌دار می‌شود.
کاهش حس بویایی: پولیپ‌ها فضای بینی را اشغال کرده و عبور هوا را کاهش می‌دهند و این موضوع حس بویایی را به شدت تحت تأثیر قرار می‌دهد.
چگونه سینوزیت مزمن تشخیص داده می‌شود؟
تشخیص دقیق سینوزیت مزمن نیازمند بررسی تخصصی توسط متخصص گوش و حلق و بینی است. در این ارزیابی، با ترکیبی از معاینه حضوری، آندوسکوپی و بررسی‌های تصویربرداری، شدت التهاب، وجود پولیپ‌ها و میزان انسداد سینوس‌ها مشخص می‌شود. سه مرحله اصلی تشخیص شامل موارد زیر است:
۱) آندوسکوپی بینی
یک دوربین ظریف آندوسکوپی داخل بینی قرار داده می‌شود و وضعیت شاخک‌ها، مسیر سینوس‌ها و وجود پولیپ‌ها به‌دقت بررسی می‌گردد. (صفحه آندوسکوپی → لینک بعداً اضافه می‌شود)
۲) سی‌تی‌اسکن
سی‌تی‌اسکن، تصویر دقیق و سه‌بعدی از سینوس‌ها ارائه می‌دهد و میزان التهاب، انسداد و ضخیم‌شدن مخاط سینوسی را نشان می‌دهد. این روش یکی از مهم‌ترین ابزارهای تشخیص سینوزیت مزمن است.
۳) بررسی آلرژی
در بیمارانی که مشکوک به حساسیت یا آلرژی هستند، انجام تست آلرژی ضروری است. آلرژی درمان‌نشده یکی از عوامل مهم مزمن‌شدن التهاب سینوس‌ها محسوب می‌شود.
درمان سینوزیت مزمن
درمان این بیماری شامل دو مرحله است: درمان دارویی و درمان جراحی در صورت نیاز. در این بخش، درمان‌های دارویی اصلی که بیشترین تأثیر را در کاهش التهاب و بهبود علائم سینوزیت مزمن دارند معرفی می‌شوند.
۱) اسپری‌های کورتیکواستروئید
بهترین روش برای کاهش التهاب و تورم داخل بینی است. این اسپری‌ها باعث بهبود تنفس، کاهش فشار سینوس‌ها و کنترل التهاب مداوم می‌شوند.
۲) آنتی‌بیوتیک‌ها
در مواردی که عفونت باکتریایی وجود داشته باشد، آنتی‌بیوتیک‌ها برای درمان و پیشگیری از تشدید التهاب تجویز می‌شوند.
۳) شست‌وشوی بینی
شست‌وشوی بینی با محلول نمکی کمک زیادی به کاهش ترشحات، پاکسازی مسیر بینی و جلوگیری از تجمع چرک می‌کند. (صفحه شست‌وشوی بینی)
۴) کنترل آلرژی
اگر دلیل سینوزیت مزمن حساسیت و آلرژی باشد، کنترل آلرژی با دارو، اسپری یا تست‌های تشخیصی ضروری است و نقش مهمی در بهبود دارد.
جراحی آندوسکوپی بینی و سینوس (FESS)
زمانی که التهاب سینوس‌ها شدید باشد، پولیپ‌ها مسیر تخلیه را مسدود کنند یا پاسخ به درمان دارویی کافی نباشد، بهترین گزینه جراحی آندوسکوپی سینوس (FESS) است. این روش بدون برش خارجی انجام می‌شود، دقت بسیار بالایی دارد و دوره نقاهت آن کوتاه است. هدف اصلی FESS باز کردن مسیر طبیعی سینوس‌ها و کمک به بازگشت تنفس طبیعی است.
بدون برش خارجی
در این روش هیچ برشی روی پوست صورت ایجاد نمی‌شود و تمام مراحل از داخل بینی انجام می‌گردد.
انجام با دوربین
استفاده از دوربین آندوسکوپی دید کاملاً دقیق و بزرگ‌نمایی‌شده از داخل بینی و سینوس‌ها را فراهم می‌کند.
دقت درمان بسیار بالا
پزشک می‌تواند کوچک‌ترین بافت التهابی یا پولیپ را بدون آسیب به بافت‌های سالم بردارد.
دوره نقاهت کوتاه
به دلیل کم‌تهاجمی بودن عمل، بیمار بسیار سریع‌تر از روش‌های قدیمی به زندگی روزمره برمی‌گردد.
جراحی آندوسکوپی بینی و سینوس (FESS)
زمانی که التهاب سینوس‌ها شدید باشد، پولیپ‌ها مسیر تخلیه را مسدود کنند یا پاسخ به درمان دارویی کافی نباشد، بهترین گزینه جراحی آندوسکوپی سینوس (FESS) است. این روش بدون برش خارجی انجام می‌شود، دقت بسیار بالایی دارد و دوره نقاهت آن کوتاه است. هدف اصلی FESS باز کردن مسیر طبیعی سینوس‌ها و کمک به بازگشت تنفس طبیعی است.
بدون برش خارجی
در این روش هیچ برشی روی پوست صورت ایجاد نمی‌شود و تمام مراحل از داخل بینی انجام می‌گردد.
انجام با دوربین
استفاده از دوربین آندوسکوپی دید کاملاً دقیق و بزرگ‌نمایی‌شده از داخل بینی و سینوس‌ها را فراهم می‌کند.
دقت درمان بسیار بالا
پزشک می‌تواند کوچک‌ترین بافت التهابی یا پولیپ را بدون آسیب به بافت‌های سالم بردارد.
دوره نقاهت کوتاه
به دلیل کم‌تهاجمی بودن عمل، بیمار بسیار سریع‌تر از روش‌های قدیمی به زندگی روزمره برمی‌گردد.
آیا سینوزیت مزمن قابل درمان است؟
بله. با تشخیص دقیق، درمان دارویی مناسب و در صورت نیاز انجام جراحی آندوسکوپی سینوس، بخش زیادی از بیماران بهبود کامل پیدا می‌کنند. در بسیاری از موارد، بیماران پس از درمان تنفس راحت‌تر، خواب بهتر و کیفیت زندگی بسیار بالاتری را تجربه می‌کنند.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟
اگر بیش از ۱۲ هفته علائم زیر را دارید، لازم است بررسی تخصصی توسط پزشک متخصص گوش و حلق و بینی انجام شود:
ترشحات پشت حلق
تجمع ترشحات در پشت حلق نشانه بسته شدن سینوس‌ها و التهاب مداوم است.
سردردهای سینوسی
درد و فشار در ناحیه پیشانی، اطراف چشم‌ها و گونه‌ها می‌تواند نشان‌دهنده التهاب سینوس‌ها باشد.
گرفتگی شدید بینی
گرفتگی طولانی‌مدت که بیش از ۱۲ هفته ادامه داشته باشد معمولاً نیازمند ارزیابی تخصصی است.
کاهش حس بویایی
اختلال در بویایی یکی از علامت‌های مهم سینوزیت مزمن و پولیپ بینی است.
عفونت‌های مکرر
تکرار عفونت‌های سینوسی یا بازگشت سریع آن‌ها نشان‌دهنده نیاز به بررسی دقیق‌تر است.
معرفی پزشک
دکتر سید رضا سید محمد دولابی فلوشیپ جراحی بینی و سینوس از تهران و فرانکفورت از برجسته‌ترین پزشکان در درمان سینوزیت مزمن، پولیپ بینی و انجام جراحی آندوسکوپی سینوس (FESS) هستند.
جمع‌بندی
در نهایت باید گفت سینوزیت مزمن، پولیپ بینی و سینوزیت و روش‌های مختلف درمان سینوزیت مزمن موضوعاتی هستند که معمولاً در کنار هم دیده می‌شوند. تشخیص دقیق، انتخاب روش درمان مناسب و رعایت مراقبت‌های لازم می‌تواند این بیماری طولانی‌مدت را به‌طور کامل کنترل کند و کیفیت زندگی شما را بهبود دهد.