گرفتگی بینی ( دکتر سید رضا سید محمد دولابی )
ترشحات و گرفتگی بینی از جمله مشکلات بسیار شایعی هستند که اغلب با هم اتفاق می افتند و گاهی اوقات می توانند به تنهایی ایجاد شوند. اغلب این علائم ممکن است در اثر سرماخوردگی، آنفولانزا و سینوزیت ایجاد شود. در صورتی که به سرماخوردگی مبتلا شده باشید امکان دارد درمان خانگی برای کاهش تراکم بینی راه حل مناسبی باشد. با این حال برای احتقان مزمن یا طولانی مدت توصیه می شود به پزشک مراجعه کنید.
احتقان بینی چیست؟
احتقان یا گرفتگی بینی وضعیتی است که بافت های بینی و مجاور آن با مایع اضافی متورم شده و باعث ایجاد احساس انسداد می‌شوند. انسداد بینی اغلب با درد سینوس ترشحات بینی یا پشت حلق و تورم بینی همراه هستند.
اگرچه گرفتگی بینی خطرناک نیست، اما در نوزادان و کودکان خردسال نشان از مشکل جدی است. علائم گرفتگی بینی می تواند در تغذیه اختلال ایجاد کرده و منجر به مشکلات تنفسی شود. همچنین ممکن است از رشد گفتار و شنوایی آنها جلوگیری کند. بنابراین، مهم است که فوراً با پزشک اطفال تماس گرفته تا درمان مناسب انجام شود.
علل گرفتگی بینی
احتقان زمانی اتفاق می افتد که بینی پر و ملتهب می شود. بیماری های جزئی شایع ترین علل احتقان بینی هستند. به عنوان مثال، عفونت های سرماخوردگی، آنفولانزا و سینوزیت می توانند باعث ایجاد حفره بینی شوند. به طورکلی از شایع ترین دلایل احتقان و ترشح بینی عبارتند از:
- انواع عفونت های ویروسی دستگاه تنفسی فوقانی (سرماخوردگی معمولی)
- آلرژی بینی و حساسیت های آلرژی زا
در برخی موارد ممکن است این علائم طولانی تر شده که ناشی از دلایل دیگر است. از علل کمتر رایج گرفتگی بینی به شرح زیر است:
- عفونت سینوسی (سینوزیت)
- پولیپ بینی
- وجود جسم خارجی در بینی
- استفاده بیش از حد از داروهای ضد احتقان موضعی
- رینیت وازوموتور (التهاب مخاط بینی در اثر عوامل غیر آلرژی زا)
احتقان بینی در کودکان اغلب به دلیل وجود جسم خارجی در بینی ایجاد می شود. اولین نشانه وجود جسم خارجی در بینی ممکن است ترشحات بدبو از بینی به دلیل عفونت و تحریک ناشی از جسم خارجی باشد.
بیمارانی که بیش از ۳ تا ۵ روز از ضد احتقان های موضعی بینی استفاده می کنند، پس از اینکه اثرات داروی ضد احتقان از بین رفت، بیمار گرفتگی رفلکس قابل توجهی را تجربه می کند. در واقع در اثر مصرف طولانی مدت این داروها، احتقان شدیدتر از قبل برمی گردد. بیشتر اوقات این وضعیت ممکن است برای مدتی باقی بماند (رینیت دارویی) و بیمار آن را به عنوان ادامه مشکل اصلی و نه نتیجه درمان اشتباه تفسیر کند.
گرفتگی بینی ممکن است در دوران بارداری، معمولا در پایان ۳ ماهه اول، رخ دهد. علت اصلی این مشکل، نوسانات هورمونی و افزایش خون رسانی است که در دوران بارداری اتفاق می افتد. این تغییرات همچنین ممکن است بر غشاهای بینی تاثیر بگذارد , باعث ایجاد التهاب، خشک شدن یا خونریزی شود.
چه موقع به پزشک مراجعه کنیم؟
همه علائم احتقان بینی و ترشحات نیازی به ارزیابی فوری توسط پزشک ندارند. اما گاهی داروهای خانگی برای تسکین احتقان کافی نخواهد بود، به خصوص اگر علائم شما به علت بیماری دیگری باشد. برخی از علائم مرتبط با احتقان و ترشحات بینی می تواند به ویژه قابل توجه و نگران کننده باشد که نیاز به مداخلات پزشکی دارد.
به طورکلی، اگر شما هر کدام از موارد زیر را تجربه کرده اید، به پزشک خود مراجعه کنید:
- احتقان طولانی تر از ۱۰ روز است.
- احتقان همراه با تب بالا که بیش از سه روز طول کشیده است.
- تخلیه ترشحات بینی سبز همراه با درد سینوس و تب
- سیستم ایمنی ضعیف، آسم یا آمفیزم
- درد یا بیحسی در ناحیه صورت
- ترشح بینی فقط از یک طرف بینی به خصوص اگر حاوی چرک یا خون باشد.
درمان گرفتگی بینی
پس از اینکه پزشک شما علت احتقان بینی را تعیین کرد، می تواند برنامه درمان مناسب را توصیه کند. برنامه های درمان معمولا شامل داروهای بدون نسخه یا تجویز برای درمان علائم هستند. با این حال درمان های خانگی نیز می تواند به کاهش علائم گرفتگی کمک کند.
درمان خانگی گرفتگی بینی
درمان های خانگی می توانند به رفع گرفتگی بینی کمک زیادی کنند. این درمان ها شامل قرار دادن بالش در زیر سر برای بالا بردن آن است، زیرا این کار باعث می شود مخاط از مجرای بینی جاری شود. همچنین استفاده از اسپری شستشو بینی نیز بسیار موثر است که می توان در صورت نیاز در طول روز استفاده کرد. این اسپری ها با تجزیه و تحلیل مخاط بینی و آرام کردن علائم التهابی به کاهش احتقان کمک می کنند.
درمان دارویی
بهترین راه برای درمان احتقان و ترشحات بینی، درمان دارویی است که باید توسط پزشک تجویز شود. به طورکلی، از مهمترین داروها برای درمان گرفتگی بینی به شرح زیر است:
- داروهای ضد احتقان (اعم از قرص یا اسپری)
- آنتی هیستامین ها (به شکل قرص)
اسپری ضد احتقان معمولاً حاوی اکسی متازولین است. اسپری ضد احتقان نباید بیش از یک یا دو روز استفاده شود تا از مشکل احتقان بازگشتی (گرفتگی رفلکسی) جلوگیری شود. برای درمان علائم عفونت های ویروسی و واکنش های آلرژیک می توان از آنتی هیستامین ها استفاده کرد.
پزشکان اغلب برای افرادی که سرماخورده اند دیفن هیدرامین تجویز می کنند. افرادی که آلرژی دارند می توانند از آنتی هیستامین های دیگر با عوارض جانبی کمتر مانند فکسوفنادین استفاده کنند. در موارد واکنش های آلرژیک می توان از اسپری های بینی حاوی استروئید نیز می توان استفاده کرد.
توجه داشته باشید که داروهای ضداحتقان و آنتی هیستامین ها برای استفاده در کودکان کمتر از ۶ سال توصیه نمی شود.
عمل جراحی
در برخی موارد درمان های خانگی و حتی داروهای ضد احتقان کمکی به درمان و کاهش علائم گرفتگی بینی نمی کند.. اگر علت احتقان ناشی از توده یا تومورهای موجود در مجرای بینی یا سینوس ها باشد، پزشک ممکن است پزشک جراحی را توصیه کند. عمل جراحی معمولا برای درمان پولیپ بینی یا برداشتن تومور انجام می شود که باعث بهبود علائم خواهد شد.
کلام آخر
احتقان یا گرفتگی بینی زمانی رخ می دهد که بافت ها و رگ های خونی داخل و اطراف بینی متورم شده و با مایع اضافی پر می شود. احتقان بینی ممکن است همراه با آبریزش بینی یا ترشحات از بینی باشد. از مهمترین علل گرفتگی بینی می توان به سرماخوردگی، آنفولانزا و عفونت های سینوسی اشاره کرد. علاوه بر این، آلرژی، عفونت های مزمن سینوسی، پولیپ و تومورهای خوش خیم از دیگر دلایل بروز این عارضه است.
اگرچه درمان های ساده مانند مصرف داروهای ضد احتقان و ضد حساسیت می تواند به درمان احتقان بینی کمک کند. با این حال در مواردی که گرفتگی شدید یا به دلیل بیماری هایی مانند پولیپ بینی باشد، عمل جراحی انجام می شود. در نهایت توصیه می شود در صورت احساس گرفتگی در بینی برای مدت طولانی به بهترین متخصص گوش حلق و بینی در تهران مراجعه نمایید.
