آلرژی (به فرانسوی: allergie ) یا حساسیت واکنش بیش از اندازه سیستم ایمنی بدن در برابر عوامل گوناگون است. کسانی که دچار حساسیت میشوند دارای دستگاه ایمنی فوق هوشیار هستند که در برابر مواد ظاهراً بیزیان موجود در محل زندگیشان واکنشی بیش از اندازه نشان میدهند.
آلرژی چیست؟ آلرژی بیماری رایجی است که در افراد ممکن است با شدت متفاوت بروز کند. معمولاً بیشتر آلرژیها درمان قطعی ندارد اما راهکارهایی وجود دارند که شدت این بیماری را کاهش میدهند. نشانههای آلرژی در افراد ممکن است متفاوت باشد: گرفتگی و احتقان بینی، عطسه، خارش بینی، ترشح از بینی، خارش گوشها یا سقف دهان، التهاب چشم شامل قرمزی و اشکریزی، التهابهای پوستی که نواحی از پوست خشک قرمز و خارشدار میشود، کهیر که ضایعات خارشدار پوست هستند، آسم و مشکل در تنفس به صورت کوتاه شدن نفس، سرفه و خس خس سینه.
آلرژی چگونه عمل میکند؟!
هنگامی که فردی که دارای حساسیت است ماده حساسیتزا را استنشاق کرده و یا میخورد و یا از طریق پوست با آن تماس پیدا میکند یکسری اتفاقات در بدن او رخ میدهد که به مجموعه آنها واکنش آلرژیک میگویند. ابتدا بدن شروع به تولید نوع خاصی از آنتی بادی میکند که به سلولهای حساسیت زا میچسبند. آنتی بادی به نوعی از سلولهای خونی به نام ماستسل متصل میشود. ماستسلها در راههای هوایی، رودهها و جاهای دیگر وجود دارند. وجود این سلولهای ماستسل در راههای هوایی و دستگاه گوارش این سلولها را بیشتر در معرض مواد حساسیت زا قرار میدهد. آلرژن (حساسیتزا) به آنتیبادیlgE که در ماست سل موجود است، وصل میشود و باعث میشود که این سلولها انواعی از مواد شیمیایی را به درون خون آزاد کنند. یکی از این مواد هیستامین نام دارد، هیستامین باعث بسیاری از علائم آلرژیک در بدن است و به همین دلیل به داروهای ضد آلرژی، آنتی هیستامین هم میگویند.
گاهی اوقات واکنشهای آلرژی بسیار شدید میشود که به آنها حالتهای آنافیلاکسی گفته میشود. در صورت بروز خارش، تنگی نفس، سرفه، آب ریزش و عطسه شدید یا گزگز کردن دست و پا و قرمزی شدید پوست بدن، لب، دست و صورت حتما باید به پزشک مراجعه کرد.
چنانچه شخصی به یک ماده حساسیت داشته باشد، زمینه حساسیت به مواد دیگر در بدن او بیشتر است و شانس ابتلای او به دیگر حساسیتها و حتی آسم و اگزما بیشتر است. گاهی آلرژی در بعضی افراد ژنتیکی است، یعنی ممکن است که پدر و مادر و اقوام نزدیک او به برخی مواد آلرژی داشته باشند که شانس ابتلای او را افزایش میدهد.
علت آلرژی چیست؟!
برای توضیح علت آلرژی چیست؟! باید بگوییم به طور معمول در کلیه مناطقی از بدن که با مواد خارجی در تماس است، سلولهای ایمنی حضور دارند تا از ورود ویروسها و میکروبها جلوگیری کنند. گاهی اوقات بدن هنگام ورود مواد بیضرر مثل گرده گلها ویا بعضی خوراکیها یا تماس با بعضی مواد با پوست، آنها را با مواد مضر اشتباه گرفته و نسبت به آنها حملات تهاجمی انجام میدهد که در این هنگام در بدن حالتهایی مثل عطسه آبریزش، خارش و قرمزی رخ میدهد که به آنها حالتهای حساسیت یا آلرژی میگویند .این مواد یا غذاهایی که سبب واکنش بیشازحد بدن شدهاند را علت آلرژی، مواد حساسیتزا ویا آلرژن مینامند، که برای هرکس که به آلرژی مبتلا باشد، متفاوت است. با این وجود نخستین علت آلرژی که چرا این واکنشها در برخی افراد ایجاد شده و برخی دیگر این واکنشها را ندارند، مشخص نیست.
انواع آلرژی
آلرژی فصلی
گاهی اوقات افرادی که بدن حساسی دارند، نسبت به موادی که هیچ ضرری هم برای بدن ندارند واکنش نشان داده که به آن آلرژی میگویند؛ چنانچه این آلرژی همواره در دوره خاصی از سال اتفاق بیفتد و تکرار شود، به آن آلرژی فصلی میگویند. همچون دیگر آلرژیها شامل خارش و آبریزش بینی، عطسه، سرفه و التهاب پوستی است. برای پیشگیری و کاهش حالتهای آلرژی فصلی، بهتر است تمهیداتی را در نظر بگیرید. از نظر جلوگیری از ورود مواد آلرژیزا به بدن باید سعی کنید در فصل آلرژی درها و پنجره ها بسته باشد و از تهویه مناسب اتاق استفاده کنید و هنگام خروج از منزل و برخورد با عوامل آلرژیزا، از ماسک استفاده نمایید. از مصرف دخانیات جلوگیری نمایید، مصرف مواد الکلی و تحریک کننده را کنار گذاشته و به طور مرتب بینی و گلوی خود را شستشو دهید.
به تجربه ثابت شده که بعضی موادی که دارای آنتیهیستامین طبیعی هستند یا باعث تولید آنتی هیستامین در بدن میشوند در سبزیجات و میوهها وجود دارند که بهتر است قبل از شروع فصل آلرژی از این سبزیجات و میوهها بیشتر استفاده کنید؛ برای مثال هویج یا کرفس. سبزیجاتی نیز هستند که خود موجب آلرژی میشوند که بهتر است از آنها کمتر مصرف کنید، مثل انواع فلفل، گوجهفرنگی و توتفرنگی .
در مواردی که حملات آلرژیک در شخص شدید است بهتر است قبل از شروع حملات از آنتیهیستامینهای سبک استفاده نماید.
آلرژی تنفسی
اگر محل مورد آلرژی ریه و مجاری تنفسی باشد، راههای تنفسی یا همان نایژهها دچار التهاب میشود؛ یعنی باریکتر شده و عبور هواکمتر انجام میشود. این باعث شده شخص هنگام بروز آلرژی به سختی نفس کشیده و دچار سرفه و خسخس شود. این حالت معمولا به اسم آلرژی تنفسی شناخته میشود که در کودکان و افراد مسن بیشتر است.
از آنجا که تنفس یکی از اعمال بسیار حیاتی است باید در مواجهه با آلرژی تنفسی یا همان آسم بسیار با دقت عمل کرد، حتماً زیر نظر پزشک باشید، از مواد آلرژیزا دوری کرده و همچنین ممکن است در شروع آلرژی یا هنگام بروز آلرژی، نیاز به گرفتن داروهای مختلف برای کنترل حملات آلرژی تنفسی یا همان آسم باشد.
آلرژی پوستی
آلرژی پوستی که اکثراً پزشکان به آن درماتیت نیز میگویند، با خارش، قرمز شدن و پوستهپوسته شدن پوست همراه است که این بسته به موادی که به آن حساسیت دارید، ممکن است شدت کم یا زیاد داشته باشد. گاهی اوقات آلرژی پوستی بهحدی است که در سطح پوست برجستگیهای دردناک ایجاد شده که به آن اصطلاحاً کهیر میگویند. حساسیت پوستی ممکن است به انواع پلاستیکهای لاتکس و یا مواد شوینده عطرها و خوراکیهای مختلف باشد؛ حتی بعضی از اشخاص به نور شدید آفتاب حساسیت دارند. برای برطرف کردن آلرژی پوستی یا هر نوع حساسیت دیگری، ابتدا باید ماده حساسیت زا را شناسایی و سپس از آن پرهیز کرد. همچنین میتوان با تقویت پوست، از بروز آلرژی پوستی پیشگیری کرد مثل خوردن انواع ویتامینهای B و ویتامین A میتواند در تقویت پوست کمک کند.
درمان آلرژی و رژیم غذایی
برای درمان آلرژی ابتدا باید مادهای را که به آن آلرژی دارید، شناسایی کنید؛ سپس بسته به نوع ماده مورد آلرژی از روشهای مختلف برای دوری از آن مثل: بسته نگه داشتن در و پنجره، استفاده از ماسک، شستوشوی بینی و گلو و زیر نظر پزشک استفاده از بعضی داروهای آنتی هیستامین، استفاده کرد. البته روش های خانگی درمان آلرژی مثل استفاده از انواع مواد خوراکی مثل سوپ جو یا سوپ پیاز و انواع سبزیجات مثل کرفس و هویج، به شکل آب میوه یا بهصورت پخته در سوپ ها نیز وجود دارند. استفاده از حریره بادام، استفاده از بخور انواع گیاهان ضد حساسیت مثل اسطوخودوس و بابونه که همگی آرامبخش دستگاههای تنفسی و آرامبخش اعصاب هستند نیز در جلوگیری از آلرژی و جلوگیری از استرس و اضطراب خیلی مهم است