آلرژی (به فرانسوی: allergie ) یا حساسیت واکنش بیش از اندازه سیستم ایمنی بدن در برابر عوامل گوناگون است. کسانی که دچار حساسیت می‌شوند دارای دستگاه ایمنی فوق هوشیار هستند که در برابر مواد ظاهراً بی‌‌زیان موجود در محل زندگیشان واکنشی بیش از اندازه نشان می‌دهند.

آلرژی چیست؟ آلرژی بیماری رایجی است که در افراد ممکن است با شدت متفاوت بروز کند. معمولاً بیشتر آلرژی‌ها درمان قطعی ندارد اما راهکارهایی وجود دارند که شدت این بیماری را کاهش می‌دهند. نشانه‌های آلرژی در افراد ممکن است متفاوت باشد: گرفتگی و احتقان بینی، عطسه، خارش بینی، ترشح از بینی، خارش گوش‌ها یا سقف دهان، التهاب چشم شامل قرمزی و اشک‌ریزی، التهاب‌های پوستی که نواحی از پوست خشک قرمز و خارش‌دار می‌شود، کهیر که ضایعات خارش‌دار پوست هستند، آسم و مشکل در تنفس به صورت کوتاه شدن نفس، سرفه و خس خس سینه.

آلرژی چگونه عمل می‌کند؟!

هنگامی که فردی که دارای حساسیت است ماده حساسیت‌زا را استنشاق کرده و یا  می‌خورد و یا از طریق پوست با آن تماس پیدا می‌کند یک‌سری اتفاقات در بدن او رخ می‌دهد که به مجموعه آن‌ها  واکنش آلرژیک می‌گویند. ابتدا بدن شروع به تولید نوع خاصی از آنتی بادی می‌کند که به سلول‌های حساسیت زا می‌چسبند. آنتی بادی به نوعی از سلول‌های خونی به نام ماست‌سل متصل می‌شود. ماست‌سل‌ها در راه‌های هوایی، روده‌ها و جاهای دیگر وجود دارند. وجود این سلول‌های ماست‌سل در راه‌های هوایی و دستگاه گوارش این سلول‌ها را بیشتر در معرض مواد حساسیت زا قرار می‌دهد. آلرژن (حساسیت‌زا) به  آنتی‌بادیlgE  که در ماست سل موجود است، وصل می‌شود و باعث می‌شود که این سلول‌ها انواعی از مواد شیمیایی را به درون خون آزاد کنند. یکی از این مواد هیستامین نام دارد، هیستامین باعث بسیاری از علائم آلرژیک در بدن است و به همین دلیل به داروهای ضد آلرژی، آنتی هیستامین هم می‌گویند.

گاهی اوقات واکنش‌های آلرژی بسیار شدید می‌شود که به آن‌ها حالت‌های آنافیلاکسی گفته می‌شود. در صورت بروز خارش، تنگی نفس، سرفه، آب ریزش و عطسه شدید یا گزگز کردن دست و پا و قرمزی شدید پوست بدن،  لب، دست و صورت حتما باید به پزشک مراجعه کرد.

چنانچه شخصی به یک ماده حساسیت داشته باشد، زمینه حساسیت به مواد دیگر در بدن او بیشتر است و شانس ابتلای او به دیگر حساسیت‌ها و حتی آسم و اگزما بیشتر است. گاهی آلرژی در بعضی افراد ژنتیکی است، یعنی ممکن است که پدر و مادر و اقوام نزدیک او به برخی مواد آلرژی داشته باشند که شانس ابتلای او را افزایش می‌دهد.

علت آلرژی چیست؟!

برای توضیح علت آلرژی چیست؟! باید بگوییم به طور معمول در کلیه مناطقی از بدن که با مواد خارجی در تماس است، سلول‌های ایمنی حضور دارند تا از ورود ویروس‌ها و میکروب‌ها جلوگیری کنند. گاهی اوقات بدن هنگام ورود مواد بی‌ضرر مثل گرده گل‌ها ویا بعضی خوراکی‌ها یا تماس با بعضی مواد با پوست، آن‌ها را با مواد مضر اشتباه گرفته و نسبت به آن‌ها حملات تهاجمی انجام می‌دهد که در این هنگام در بدن حالت‌هایی مثل عطسه آبریزش، خارش و قرمزی رخ می‌دهد که به آن‌ها حالت‌های حساسیت یا آلرژی می‌گویند .این مواد یا غذاهایی که سبب واکنش بیش‌ازحد بدن شده‌اند را علت آلرژی، مواد حساسیت‌زا ویا آلرژن می‌نامند، که برای هرکس که به آلرژی مبتلا باشد، متفاوت است. با این وجود نخستین علت آلرژی که چرا این واکنش‌ها در برخی افراد ایجاد شده و برخی دیگر این واکنش‌ها را ندارند، مشخص نیست.

انواع آلرژی

آلرژی فصلی

گاهی اوقات افرادی که بدن حساسی دارند، نسبت به موادی که هیچ ضرری هم برای بدن ندارند واکنش نشان داده که به آن آلرژی می‌گویند؛ چنانچه این آلرژی همواره در دوره‌ خاصی از سال اتفاق بیفتد و تکرار شود، به آن آلرژی فصلی می‌گویند. همچون دیگر آلرژی‌ها شامل خارش و آبریزش بینی، عطسه، سرفه و التهاب پوستی است. برای پیشگیری و کاهش حالت‌های آلرژی فصلی، بهتر است تمهیداتی را در نظر بگیرید. از نظر جلوگیری از ورود مواد آلرژی‌زا به بدن باید سعی کنید در فصل آلرژی درها و پنجره ها بسته باشد و از تهویه مناسب اتاق استفاده کنید و هنگام خروج از منزل و برخورد با عوامل آلرژی‌زا، از ماسک استفاده نمایید. از مصرف دخانیات جلوگیری نمایید، مصرف مواد الکلی و تحریک کننده را کنار گذاشته و به طور مرتب بینی و گلوی خود را شستشو دهید.

به تجربه ثابت شده که بعضی موادی که دارای آنتی‌هیستامین طبیعی هستند یا باعث تولید آنتی هیستامین در بدن می‌شوند در سبزیجات و میوه‌ها وجود دارند که بهتر است قبل از شروع فصل آلرژی از این سبزیجات و میوه‌ها بیشتر استفاده کنید؛ برای مثال هویج یا کرفس. سبزیجاتی نیز هستند که خود موجب آلرژی می‌شوند که بهتر است از آن‌ها کمتر مصرف کنید، مثل انواع فلفل، گوجه‌فرنگی و توت‌فرنگی .

در مواردی که حملات آلرژیک در شخص شدید است بهتر است قبل از شروع حملات از آنتی‌هیستامین‌های سبک استفاده نماید.

آلرژی تنفسی

اگر محل مورد آلرژی ریه و مجاری تنفسی باشد، راه‌های تنفسی یا همان نایژه‌ها دچار التهاب می‌شود؛ یعنی باریک‌تر شده و عبور هواکمتر انجام می‌شود. این باعث شده شخص هنگام بروز آلرژی به سختی نفس کشیده و دچار سرفه و خس‌خس شود. این حالت معمولا به اسم آلرژی تنفسی شناخته می‌شود که در کودکان و افراد مسن بیشتر است.

از آنجا که تنفس یکی از اعمال بسیار حیاتی است باید در مواجهه با آلرژی تنفسی یا همان آسم بسیار با دقت عمل کرد، حتماً زیر نظر پزشک باشید، از مواد آلرژی‌زا دوری کرده و همچنین ممکن است در شروع آلرژی یا هنگام بروز آلرژی، نیاز به گرفتن داروهای مختلف برای کنترل حملات آلرژی تنفسی یا همان آسم باشد.

آلرژی پوستی

آلرژی پوستی که اکثراً پزشکان به آن درماتیت نیز می‌گویند، با خارش، قرمز شدن و پوسته‌پوسته شدن پوست همراه است که این بسته به موادی که به آن حساسیت دارید، ممکن است شدت کم یا زیاد داشته باشد. گاهی اوقات آلرژی پوستی به‌حدی است که در سطح پوست برجستگی‌های دردناک ایجاد شده که به آن اصطلاحاً کهیر می‌گویند. حساسیت پوستی ممکن است به انواع پلاستیک‌های لاتکس و یا مواد شوینده عطرها و خوراکی‌های مختلف باشد؛ حتی بعضی از اشخاص به نور شدید آفتاب حساسیت دارند. برای برطرف کردن آلرژی پوستی یا هر نوع حساسیت دیگری، ابتدا باید ماده حساسیت زا را شناسایی و سپس از آن پرهیز کرد. همچنین می‌توان با تقویت پوست، از بروز آلرژی پوستی پیشگیری کرد مثل خوردن انواع ویتامین‌های B و ویتامین A  می‌تواند در تقویت پوست کمک کند.

درمان آلرژی و رژیم غذایی

برای درمان آلرژی ابتدا باید ماده‌ای را که به آن آلرژی دارید، شناسایی کنید؛ سپس بسته به نوع ماده مورد آلرژی از روش‌های مختلف برای دوری از آن مثل: بسته نگه داشتن در و پنجره، استفاده از ماسک، شست‌وشوی بینی و گلو و زیر نظر پزشک استفاده از بعضی داروهای آنتی هیستامین، استفاده کرد. البته روش های خانگی درمان آلرژی مثل استفاده از انواع مواد خوراکی مثل سوپ جو یا سوپ پیاز و انواع سبزیجات مثل کرفس و هویج، به شکل آب میوه یا به‌صورت پخته در سوپ ها نیز وجود دارند. استفاده از حریره بادام، استفاده از بخور انواع گیاهان ضد حساسیت مثل اسطوخودوس و  بابونه که همگی آرامبخش دستگاه‌های تنفسی و آرامبخش اعصاب هستند نیز در جلوگیری از آلرژی و جلوگیری از استرس و اضطراب خیلی مهم است

سینوزیت قارچی

سینوزیت قارچی نوعی بیماری است که در اثر ورود قارچ ها به مجاری تنفسی به وجود می آید. محیطی که در آن زندگی می کنیم آلوده به انواع قارچ ها است. زمانی که سیستم ایمنی بدن ضعیف باشد این قارچ ها از طریق بینی یا دهان وارد بدن شده و در مجاری تنفسی در فضای تاریک و مرطوب شروع شروع به تکثیر می کند که در نهایت موجب سینوزیت قارچی می شوند. در سال های اخیر شاهد رشد تعداد مبتلایان به رینوسینوزیت قارچی که بیماری نادری است، بوده ایم. این افزایش تعداد مبتلایان به دلیل ضعیف شدن سیستم ایمنی جمعیت کره زمین است. به دلیل افزایش تعداد مبتلایان به بیماری دیابت، پرتودرمانی و شیمی درمانی، تزریقات مختلف و داروهای مربوط به سیستم ایمنی، شاهد افزایش مبتلایان به رینوسینوزیت قارچی بوده ایم. این بیماری خطرات بالقوه ای را موجب می شود و به صورت مزمن یا حاد در افراد بروز می کند.

توضیح کلی درباره بیماری

قارچ در کره زمین و محیط زیست به اشکال پیچیده و مختلفی وجود دارد. تخمین زده شده که از ۵ میلیون نوع قارچ کشف شده، ۱.۵ میلیون نوع قارچ در اکوسیستم کره زمین زندگی می کنند. انسان ها در محیط خانه و بیرون در معرض انواع مختلفی از قارچ ها قرار می گیرند که غیر قابل پیشگیری است. انسان به طور مداوم هوا را از بینی و مخاط بینی عبور می دهد که ممکن است دارای انواع قارچ ها باشد. این مورد شاید ترس زیادی ایجاد کند ولی اجازه دهید توضیح دهیم تا ابهامات برطرف شود.

بر اساس یافته های پاتوبیولوژی، قارچ هایی که باعث بیماری در انسان می شوند در اغلب موارد فرصت طلب و برخی از آن ها پاتوژن های واقعی هستند. برخی از فاکتورها مانند دمای بدن ۳۷ درجه، شکل و حالت بافت های بدن و سیستم ایمنی بدن می تواند از بسیاری از قارچ ها دفاع کند و به آن ها اجازه ندهد که در بدن ساکن شوند. بنابراین با اینکه بیشتر قارچ ها خطری برای انسان های سالم ندارند، در برخی موارد می توانند سیستم ایمنی بدن انسان ها را شکست دهند و در بدن سکنی گزینند.

قارچ ها ارگانیسم های گیاهی هستند که کلروفیل ندارند. برای جبران این کمبود ، باید از مواد آلرژی زای مرده کلروفیل جذب کنند. قارچ ها مانند باکتری ها توانایی تجزیه مواد آلی از جمله سلولز را دارند ولی در کل برای بازیافت کربن و سایر عناصر در چرخه زندگی ضروری هستند. قارچ ها معمولا از بافت های مرده تغذیه می کنند، اما گاهی اوقات از ارگانیسم هایی که هنوز زنده اند تغذیه می کنند که در این صورت باعث ایجاد عفونت قارچی می شوند و باید در مان شوند. . از آنجا که این موجودات زنده برای تولید مواد غذایی نیاز به یک محیط مرطوب و تاریک برای زندگی دارند، سینوسها فضایی مناسب برای رشد آنها می باشد .در سینوس حفره های مرطوب و تاریک، وجود دارد که فضای لازم برای رشد قارچ های مهاجم هستند. در اثر رشد زیاد این قارچ ها سینوزیت قارچی ایجاد می شود.

در ۳۰ سال گذشته، تعداد قابل توجهی از عفونت های سینوزیت قارچی ثبت شده، وجود دارد که نیاز به درمان داشته اند. این مسئله باعث شده تا سطح آگاهی عموم افراد افزایش یابد.

علائم سینوزیت قارچی

سینوزیت قارچی مانند سایر سینوزیت ها نیست و دارای علائم خاصی نیست. این نوع سینوزیت ممکن است در اثر عفونت ویروسی شروع شده و بعد از مدتی قارچی یا باکتریایی شود. تشخیص این بیماری تنها از طریق پزشک متخصص گوش، حلق و بینی امکان پذیر است.

انواع سینوزیت قارچی

عفونت قارچی مهاجم

یکی از انواع خطرناک سینوزیت قارچی عفونت قارچی مهاجم می باشد که آمار مرگ و میر در آن دیده می شود. این نوع بیماری بیشتر در افرادی که بیماری های مانند سرطان و دیابت داشته اند دیده می شود . در اینگونه افراد سیستم ایمنی بدن ضعیف شده و زمینه لازم برای ورود قارچ به بدن را دارند.

سینوزیت قارچی وسیع سینوس که باعث خوردگی و پیدا شدن عناصر مغزی شده است

علائم سینوزیت قارچی مهاجم

• سوزش چشم
• بی حسی در صورت و گونه
• مقاومت در برابر دارو درمانی
• اشکال در بینایی مانند دو بینی
• مشاهده ضایعات سیاه رنگ در بینی یا سقف دهان

علل سینوزیت قارچی

مصرف برخی از داروها مانند سیکلوسپورین، سیستم ایمنی بدن را تضعیف می کند و زمینه ای فراهم می کند تا قارچ ها به بدن حمله کنند و باعث بروز بیماری سینوزیت قارچی شوند. مصرف بیش از حد آنتی بیوتیک ها نیز فرد را دچار عوارض جانبی از جمله ورود قارچ ها به بدن می کند. به طور کلی، قارچ واکنش التهابی مهمی را ایجاد نمی کند اما ناراحتی سینوسی رخ می دهد. ماهیت غیر تهاجمی این اختلال نیاز به درمان دارد.

در حال حاضر اعتقاد بر این است که آلرژی سینوزیت قارچی نوعی واکنش به قارچ های محیطی است که به راحتی در هوا پخش می شود. این بیماری معمولا در افرادی که دارای ضعف سیستم ایمنی هستند، رخ می دهد. در برخی موارد، سینوزیت قارچی دارای ضایعات قارچی ضخیم و موین (یک ترشح حاوی گلیکوپروتئین های غنی از کربوهیدرات) در حفره های سینوسی هستند که باید با جراحی سینوزیت برداشته شود تا آلرژن ایجاد کننده دیگر وجود نداشته باشد. هنگامی که ضایعات برداشته می شود، امکان عود آن کمتر است. داروهای ضد التهابی و ایمونوتراپی معمولا برای جلوگیری از افسردگی تجویز می شوند.

تشخیص سینوزیت قارچی مهاجم

تشخیص به موقع این بیماری بسیار مهم است. زیرا درمان باید در سریع ترین زمان ممکن صورت گیرد. تشخیص این بیماری با رادیوگرافی ممکن نیست و با آندوسکوپی سینوس و معاینه دقیق پزشک می توان انجام می شود. می توان گفت تنها راه تشخیص این بیماری، نمونه برداری و پاتولوژی و قارچ شناسی است. تشخیص این بیماری چالش های بسیاری را در پی دارد. علائم افراد مبتلا به رینوسینوزیت قارچی و نشانه های بیماری اغلب اوقات در تست های تصویربرداری مشخص نیست. برای تشخیص قطعی نیاز است که نوع قارچ (Fungal) در ناحیه به طور دقیق مشخص شود. برای این منظور نیاز به بررسی های میکروسکوپیک است که به روش های نوین و استانداردی انجام می گیرد. تکنیک های تشخیصی پیشرفته ای در اختیار پزشکان است که نتیجه آن خیلی سریع در دست آن ها قرار می گیرد.

تشخیص بیماری تهاجمی از بیماری غیرمخرب مهم است. زیرا روش درمان برای هر یک از آن ها متفاوت است. بیماری غیر تهاجمی دارای ۲ نوع و بیماری تهاجمی دارای ۳ نوع است.
عفونت های قارچی سینوسی پارانازال از انواع تهاجمی سینوزیت به شمار می رود. در این بیماری، بافت ها تخریب می شود و حتی ممکن است جان فرد را تهدید کند.

این بیماری سرعت پیشرفت بالایی دارد. هزینه داروهای ضد قارچی بالا است. رینوسینوزیت قارچی انواع مختلفی دارد و تشخیص هر نوع با توجه به موارد مختلفی انجام می گیرد.

درمان سینوزیت قارچی

درمان این بیماری مانند تشخیص آن مشکل می باشد و با داروهایی مانند آنتی بیوتیک و ضد احتقان درمان صورت نمی گیرد. برای درمان سینوزیت قارچی از جراحی آندوسکوپیک استفاده می شود. امکان برگشت این بیماری بعد از جراحی نیز وجود دارد.

درمان رینوسینوزیت مزمن

درمان این بیماری معمولا با جراحی و خارج کردن بافت آلوده به قارچ، انجام می شود. سینوس ها تحت جراحی قرار می گیرند. دارودرمانی و استفاده از داروهای ضد قارچ نیز از دیگر راه های درمان است. اما در مواردی که خطر ایجاد فیستول وجود دارد، جراحی پیشنهاد می شود.

نمونه ای از جراحی آندوسکوپی سینوزیت قارچی برای یک خانم ۲۴ ساله که یک سال قبل تجربه جراحی داشته است.

آیا می توان از ابتلا به سینوزیت قارچی پیشگیری کرد؟

1. قارچ زدایی محل زندگی می تواند از ابتلا به سینوزیت قارچی پیشگیری می کند.
2. قارچ ها در محل های مرطوب مانند دستشویی، حمام و آشپزخانه رشد می کنند. با رعایت بهداشت در این نواحی می توانید از ورود قارچ ها به بدن جلوگیری کنید.

نتیجه گیری

در طول دهه های اخیر، ابتلا به این بیماری افزایش چشمگیری داشته است. پیشرفت های پیش آمده در تکنیک های تصویربرداری، باعث استفاده بیشتر از آندوسکوپی برای انجام جراحی سینوس شده است. برای انتخاب بهترین روش درمانی، تفاوت قائل شدن بین انواع عفونت های قارچی سینوزیت، اهمیت بالایی دارد. بنابراین جراح باید در این زمینه تجربه کافی داشته باشد.